شاید در نگاه اول نقش شبکه‌های اجتماعی صرفا در کارکردهای آن‌ها به عنوان رسانه مطرح باشد اما حقیقت اینکه این شبکه‌ها می‌توانند به ابزارهایی برای شکل‌دهی به الگوهای رفتاری کاربران در حوزه‌های مختلف تبدیل شود. یکی از این حوزه‌ها، صنعت پرداخت دیجیتال است؛ جایی که ترکیب فین‌تک و رسانه‌های اجتماعی، فرهنگ مالی جدیدی را خلق کرده است. در ایران نیز این روند با توجه به ضریب نفوذ بالای اینترنت، استفاده گسترده از پیام‌رسان‌ها و حضور پررنگ اینفلوئنسرها، شتاب بیشتری گرفته است. برای همین است که اینروزها اثر شبکه‌های اجتماعی بر فرهنگ پرداخت دیجیتال به امری بدیهی و غیرقابل انکار تبدیل شده است. به عبارتی نه تنها شبکه‌های اجتماعی رسانه اند بلکه مسیری مطمئن به سوی پرداخت‌های دیجیتال بوده اند نشان به آن نشان که در سال‌های اخیر شاهد رشد استفاده از شبکه‌های اجتماعی در زمینه‌های مختلف پرداختی بوده‌ایم که می‌توان به برخی از فواید آن در این حوزه به شرح ذیل اشاره کرد.

* فروش مستقیم در شبکه‌های اجتماعی: پرواضح است که بسیاری از کسب‌وکارهای کوچک و خانگی از طریق اینستاگرام، واتساپ، تلگرام و… فروش دارند و پرداخت‌ها از طریق لینک درگاه پرداخت یا QR انجام می‌شود.

* اطلاع‌رسانی درباره خدمات مالی و فین‌تک‌ها: از سویی دیگر اینفلوئنسرها و رسانه‌های حوزه تکنولوژی، نقش مهمی در معرفی کیف پول‌های دیجیتال، اپلیکیشن‌های پرداخت و روش‌های جدید تسویه دارند  و به اشکال مختلف این موضوع را مطرح کرده اند.

البته ناگفته نماند که اینفلوئنسرها با مخاطبانی گسترده، می‌توانند تأثیر زیادی بر تصمیم‌گیری کاربران داشته باشند. اگرچه بسیاری از آن‌ها به ترویج استفاده از روش‌های امن و نوآورانه در پرداخت کمک کرده‌اند، اما در برخی موارد نیز با تبلیغ اپ‌های مشکوک یا کیف پول‌های غیرمجاز، زمینه‌ساز تخلفات شده‌اند.

تغییر سبک زندگی و رفتار مالی

به صورت کلی آنچه که امروز شاهد آن هستیم نکته ای که شبکه‌های مجازی به طور ویژه‌ای در آن نقش داشته اند تغییر سبک زندگی و رفتار مالی است از ظهور پرداخت‌های لحظه‌ای و اجتماعی بگیرید تا پذیرش بیشتر پرداخت غیرنقدی در نسل جوان که به‌شدت با پرداخت دیجیتال اخت گرفته‌اند و حتی انتظار دارند همه جا این امکان وجود داشته باشد.

در این میان رقابت برای بهترین تجربه کاربری زمانی کاربردی تر می‌شود که اپلیکیشن‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی بیشتر دیده می‌شوند، معمولاً با طراحی بصری جذاب، سادگی استفاده و خدمات مشتری بهتر، سریع‌تر فرهنگ‌سازی را انجام دهند.

چالش‌های شبکه های اجتماعی

البته قاعدتا شیوع شبکه های مجازی در عرصه پرداخت و نقش آن‌ها، خارج از چالش‌ها و تهدیدهای فرهنگی نیست. گسترش کلاهبرداری در بسترهای اجتماعی، ایجاد صفحات جعلی، لینک‌های فیشینگ، تبلیغات دروغین و... تهدید جدی در این زمینه به هستند.

نبود سواد مالی دیجیتال کافی در برخی مردم هم نکته حائز اهمیت دیگری است به نحوی که بسیاری از کاربران هنوز تفاوت بین لینک پرداخت معتبر و جعلی را نمی‌دانند یا نمی‌توانند تشخیص دهند و یا روی لینک‌های کلاهبرداری کلیک کرده و اطلاعاتی را که نباید در اختیار فرد سودجو داده و بعضا در نهایت با خالی شدن حساب خود مواجه می‌شوند.

در کنار این امر باید به این نکته نیز توجه داشت که تغییرات سریع فرهنگ مصرفی الزاما نمی‌تواند مثبت باشد چرا که،  تشویق به خرید لحظه‌ای، بدون تحلیل، با تبلیغات احساسی اینفلوئنسرها، می‌تواند منجر به بی‌ثباتی مالی در کاربران شود.

بنا بر این هرچند شبکه‌های اجتماعی به یکی از ابزارهای اصلی فرهنگ‌سازی در حوزه پرداخت دیجیتال تبدیل شده‌اند اما باید این پدیده، را هم به عنوان فرصت و هم تهدید؛ برشمرد، فرصت برای گسترش نوآوری و رشد اقتصادی دیجیتال و تهدید از این بابت که اگر این روال بدون نظارت، آموزش و چارچوب درست پیش رود هزینه‌های جبران ناپذیری به دنبال خواهد داشت. از همین رو برای بهره‌گیری درست از این فضا، همکاری بین نهادهای مالی، رگولاتور، فین‌تک‌ها و حتی خود اینفلوئنسرها، ضروری است.