روانشناسی صنعتی سازمانی یک تخصص در حوزه روانشناسی است، انجمن روانشناسی آمریکا، روانشناسی صنعتی سازمانی را تحت عنوان "مطالعه علمی رفتار فرد در سازمان ها و محل کار" تعریف می کند. در حقیقت، روانشناسان صنعتی و سازمانی، با استفاده از آموزش های خود در حیطه روانشناسی، کمک می کنند تا محیط کار برای کسب و کارها، مراکز غیردولتی و سایر مکان های رسمی، بهبود یابد. روانشناسی صنعتی و سازمانی، بر روی افزایش بهره وری در محل کار و مسائل مربوطه، از قبیل رفاه فیزیکی و ذهنی کارکنان، تمرکز دارد. روانشناسان صنعتی سازمانی، کارهای مختلفی انجام می دهند، اعم از مطالعه نگرش و رفتار کارکنان، ارزیابی شرکت ها و آموزش رهبری. هدف کلی این حوزه، مطالعه و درک رفتار انسان در محل کار می باشد.

*دو جنبه روانشناسی صنعتی و سازمانی

جنبه اول، جنبه صنعتی است، که شامل در نظر گرفتن بهترين روش برای انطباق افراد با نقش های کاری خاص می باشد. گاهی اوقات، به این بخش از روانشناسی صنعتی سازمانی، روانشناسی پرسنل نیز گفته می شود

افرادی که در این حوزه کار می کنند، خصوصیات کارکنان را ارزیابی می کنند و سپس این افراد را با کارهایی مطابقت می دهند که احتمالا به خوبی از پس انجام آنها برمی آیند. سایر وظایفی که در جنبه ی صنعتی روانشناسی صنعتی و سازمانی قرار می گیرند، عبارتند از: آموزش کارمندان، ایجاد استانداردهای عملکرد شغلی، و اندازه گیری عملکرد شغلی.

جنبه سازمانی روانشناسی، بیشتر بر روی درک نحوه ی تاثیرگذاری سازمان ها بر رفتار فرد، تمرکز دارد. ساختارهای سازمانی، هنجارهای اجتماعی، سبک های مدیریتی، و انتظارات از نقش ها، همه و همه عواملی هستند که می توانند بر رفتار افراد در یک سازمان تأثیر بگذارند.

با درک چنین عواملی، روانشناسان صنعتی و سازمانی امیدوارند که بتوانند عملکرد و سلامت افراد را بهبود دهند و در عین حال، به کل سازمان نفع برسانند

*وظایف روانشناس صنعتی سازمانی

استخدام و انتخاب کارکنان:برای موفقیت هر شرکتی، لازم است افراد مناسب برای کار استخدام شوند، و اغلب در کنار کارمندان کار می کنند تا نامزد شغلی را انتخاب کنند تا آنهایی که برای نقشهای شغلی خاص، مناسب هستند را انتخاب کنند

این فرایند می تواند با ایجاد یک توصیف شغلی و معیارهای استخدام، ساخت موضوعات تبلیغاتی برای اطلاع رسانی آن موقعیت برای نامزدهای بالقوه، و سپس غربالگری متقاضیان برای موقعیت های موجود، شروع شود

اجرای آزمون های غربالگری، وظیفه دیگری است که روانشناس صنعتی سازمانی، ممکن است درگیر آن باشد.

توسعه سازمانی: سلسله مراتب و ساختار یک سازمان تجاری، اغلب می تواند بر بهره وری و سودآوری آن تأثیر بگذارد. گاهی اشکالاتی که در سازمان یا شرکت وجود دارد به دلیل ساختار و چارت آن سازمان است، یعنی افراد در جایگاه درست و مناسبی قرار نگرفته اند و چیدمان نیروی انسانی درست انجام نشده است.

یک روانشناس صنعتی و سازمانی، اغلب نحوه ساختار سازمان ها را ارزیابی می کنند تا نقاط ضعف را بیابند و تغییرات مثبتی اعمال کنند که بتواند راندمان، رضایت کارکنان و هزینه های کاری را به حداکثر برساند.

مدیریت و ارتقاء عملکرد: یکی دیگر از دغدغه های شرکت ها این است که به کارکنان خود کمک کنند تا به بهترین شکل ممکن وظایف خود را انجام دهند، و روانشناسان صنعتی سازمانی، اغلب به دنبال راهی هستند تا به افراد در محل کار کمک کنند که کار خود را بهتر و کارآمدتر انجام دهند. این اغلب شامل ارزیابی کارکنان، و ارائه بازخورد در مورد نحوه انجام کار مدیران و تعامل با کارکنان می باشد.

*كاربردهای كنونی روانشناسی در محیط كار

امروزه در كاربرد روانشناسی صنعتی و سازمانی به پدیده‌هایی نظیر «تفاوت‌های فردی»، «ساختار سازمانی»، «پاداش و دستمزد» «ساختار گروهی در سازمان»، «نظام تنبیه و تشویق»، «طراحی وسایل كار»، «شرایط كار»، «انگیزش كاركنان» و نظایر آن توجه می‌شود و قابل پیش‌بینی است كه در آینده نیز توجه روانشناسی صنعتی و سازمانی به جای «عوامل منفرد»، به «عمل متقابل رفتار آدمی» و عوامل دیگری نظیر سازمان، شرایط كار، بهره‌وری، … معطوف شود.

*نقش روانشناسی صنعتی و سازمانی در استخدام افراد

متوسط هزینه تخمین زده شده استخدام یک کارمند جدید در حدود چند میلیون تومان است که شامل هزینه های استخدام، جذب نیرو و آموزش می شود. برای صرفه جویی در منابع و هزینه ها، باید با کمک روانشناسان صنعتی سازمانی از استخدام کارمندان مناسب مطمئن شوید تا حداکثر استفاده از هزینه ها را ببرید و از ریسک تلاش برای جایگزینی یک کارمند بکاهید. یک عامل کلیدی در انتخاب یک کاندیدای شغلی بررسی صلاحیت او در برخورداری از تمامی پیش شرط های لازم برای یک شغل است. صلاحیت های مهم یک فرد را می توان براساس دو شاخص تحت قضاوت قرار داد:

1. مهارت ها، دانش و صلاحیت فنی.

2.رفتار، ویژگی های شخصیتی و صلاحیت های فردی

در روش های سنتی استخدام به دانش و تجربه توجه می شود و مهارت ها و اعتبار فنی یک کاندیدا تحت بررسی قرار می گیرد. برای ارزیابی کامل تر یک کاندیدا، یک سازمان بایستی ویژگی های شخصیتی فردی یک کارمند بالقوه را نیز مورد تحلیل قرار دهد. استفاده از این روش در روانشناسی صنعتی و سازمانی تحت عنوان روانشناسی پرسنل، یعنی ترکیب هم بررسی تخصص و هم بررسی ویژگی رفتاری، باعث شناسایی صلاحیت های مهمی می شود که فرد برای موفقیت به آن ها نیاز دارد و از طرفی نگاه به تجربیات گذشته او نیز صلاحیت های شغلی لازم او را مشخص می کند.

مزایای استفاده از روانشناسی صنعتی و سازمانی در فرآیند استخدام

  کمک به گزینش، ارزیابی و آموزش پرسنل.

   تعیین معیارهایی برای سنجش عملکرد شغلی، حداکثر بهره وری و رضایت شغلی در بین کارمندان.

   شناسایی صلاحیت های فردی، ویژگی های شخصیتی، دانش و شیوه نگرش و تفکر که از نظر آماری مشخص شده است در ارتباط با اهداف مالی و موفقیت یک سازمان قرار می گیرند.

ارائه یک زبان مشترک و شاخص منصفانه (بدون تعصب) برای ارزیابی و توسعه کارمندان و عملکرد و پتانسیل رهبری.   
تاثیرگذار به عنوان یک طرح عمومی برای توسعه استاندارد روش های مدیریت استعداد (مدیریت توانایی، صلاحیت و قدرت کارمندان در یک سازمان)، ساختارها و آموزش

گردآوری: ملیکا مهر جو