روابط عمومی ایران کیش: شاید باورش برای خیلی ها سخت باشد اینکه بدانند ایران جزو نخستین کشورهایی بود که همگام با پیشرفته  ترین کشورهای دنیای زمان خود وارد عرصه بانکداری الکترونیکی شد و خیلی قبل تر از ژاپن و البته به عنوان تنها کشور خاورمیانه از دستگاه های خودپرداز و اتوماتیک در ایران بهره برد. هنوز سه سالی از اختراع اولین دستگاه atm در دنیا نگذشته بود که ایران تعداد10 دستگاه را خریداری، نصب و راه اندازی کرد . آن هم در سال 1350 . یعنی 52 سال پیش . دقیقا قبل ازژاپن کشوری که این روزها آن را به عنوان مهد ارزدیجیتال می شناسندش .

استفاده از دستگاه های خودپرداز و حرکت به سمت بانکداری الکترونیک که در دهه پنجاه کلید خورده بود اما ناگهان متوقف شد. در دهه شصت عملا این موضوع به محاق رفت و یا اینکه از سرعت حرکت دراین مسیر کاسته شد . موضوعاتی مانند عدم فراهم شدن زیر ساخت ها، نبود مدیریت ، جنگ ، امکانات تولید کارت و عدم به روز شدن دراین عرصه، باعث شد تا برخلاف ورود سریع به این حوزه حرکت در سال های بعدی به کندی پیش رود.

هرچند در همان وقت ها نیز تلاش میشد  تا در عرصه سیستم های اتوماسیونی در کشور گام برداشته شود. گام های اولیه در عرصه صنعت پرداخت در دهه هفتاد با تاسیس شرکت ملی انفورماتیک ایران برداشته شد ، طرح جامع اتوماسیون بانکی پس از مطالعه و بررسی در آن هنگام اتفاق افتاد. شبکه شتاب و بعد هم شاپرک و فعالیت های شرکت های psp که گسترش  یافتند و فضا به این جا رسیده است. با این حال تا همین چند سال پیش بازهم مسائل زیادی در این عرصه مطرح می شد که مانع از حرکت همگام ایران با کشورهای جهان در حوزه بانکداری الکترونیک بود. عدم پیشرفت مناسب در توسعه زیرساخت‌ها ، استفاده از سخت افزارها و نرم افزار‌هایی که در مقایسه با سایر کشور‌ها قدیمی و فرسوده بوده، عدم رشد و توسعه کمی و کیفی تجهیزات بانکداری الکترونیکی، اقدامات ضعبف در گسترش خطوط ديتا و MOB-Banking دراینباره مطرح میشدند. طی دو سه سال اخیر اما بانک ها به کمک شرکت های پرداخت psp ها تلاش های ویژه ای در این زمینه کردند تا بلکه بتوانند این خلا ها را پوشش دهند.

اما با تمامی این احوال جایگاه ایران امروز در عرصه  صنعت بانکداری الکترونیک در مقایسه با کشورهای پیشرفته چگونه است؟ و چه مسائلی آن را تهدید می کند ؟

*انتقال دانش و استانداردهای بین المللی

پویا پوراعظم، متخصص و مشاور فناوری در صنعت بانکداری و پرداخت با بیان اینکه این مقایسه ممکن است به دلیل تحریم ها، مقایسه درستی از آب در نیاید به روابط عمومی ایران کیش پاسخ می دهد:« مسئله تحریم ها باعث شده است تا شبکه پرداخت ما به لحاظ زیر ساختی از شبکه جهانی ایزوله باشد. ما به شبکه پرداخت سایر کشورها متصل نیستیم . به همین دلیل نتوانستیم دربرخی جاهایی که می شد توسعه هایی صورت دهیم موفق باشیم، شبکه پرداخت ما متصل به زیر ساخت شبکه های پرداخت با استانداردهای بین المللی مانند ویزا و مستر نبوده است.»

این کارشناس اظهار کرد: «یکی از مهمترین ایرادات امروز دراین حوزه فقدان  پرداخت های بین المللی است. کارت بانکی ایران در خارج از کشور قابل استفاده نیست، البته اخیرا یکسری از اقدامات مانند اتصال سوییچ شتاب و پرداخت داخل کشور به سوییچ میر روسیه اتفاق افتاده که فعلا خروجی خاصی نداشته است. بنابر این ابزار کارت با حساب بانکی ایران در جایی دیگر عملیاتی نیست و متاسفانه برعکس همین موضوع هم صدق می کند . اگر یک توریستی از خارج بیاید و کارت ویزا و مسترداشته باشد نمی تواند روی پایانه های فروشگاهی و درگاه های پرداخت اینترنتی عملیاتی انجام دهد. پرداخت بین المللی بزرگترین مسئله ای است که در نظام بانکداری الکترونیک ما جایش خالی است.»

وی اضافه کرد:« از سویی دیگر ما در حال حاضر در موضوع انتقال دانش و استانداردهای بین المللی هم مشکل داریم.»

*شمشیر دولبه اختراع دوباره چرخ !

پوراعظم گفت:« اما آنچه که هم می تواند جنبه مثبت داشته باشد هم منفی اینکه ما در برخی موارد به نوعی چرخ را از نو اختراع کردیم. چیزی که از قبل ساخته شده را بومی سازی کردیم . جنبه مثبت این موضوع کسب دانش ها و تجربه هایی بود که در این زمینه به دست آوردیم و ابداعاتی انجام دادیم.  مثلا اگر ما به زیر ساخت های پرداخت بین المللی مانند ویزا و مستر اتصال داشتیم شاید هیچ وقت شبکه شتاب نداشتیم، شاید هیچوقت یک زیر ساخت مستقل در نظام پرداخت ما به وجود نمیامد و از سویی در کنار این موضوع دانش ها و تجربه هایی ایجاد شده که می تواند مثبت باشد. جنبه منفی این موضوع این است که انرژی،  نیرو،  منابع خیلی زیاد، هزینه ها و زمان زیادی صرف شد تا عملا مسئله ای که وجود دارد و دنیا از آن استفاده کرده را ما در کشور خودمان مجدد پیاده سازی کنیم.»

وی در باره اینکه در حاضر از بعد سخت افزاری و نرم افزاری در حوزه بانکداری الکترونیک وضعیت ما درمقایسه با سایر کشورهاچگونه است گفت:«از لحاظ زیر ساخت های سخت افزاری باید گفت، این موضوع هم از تحریم در امان نبوده، البته این بدان معنی نیست که دراین بخش الزاما عقبتر هستیم اتفاقا می شود گفت همگامیم. اما دراینجا، مبحث هزینه هایی که صرف آن شده مطرح است. سخت افزارهای ما به روز است اما با هزینه های خیلی بیشتر. هم هزینه های بیشتر برای خود صنعت و هم برای مردم . سخت افزاری که می شد با A تومان هزینه تهیه کرد را مثلا با 2A  تهیه کردیم . اما به هر صورت دراین بخش باید گفت تقریبا هم پا با سایر کشورها و به روز عمل کرده ایم.»

این کارشناس تاکید کرد:« در بحث نرم افزار باید گفت که انصافا توانایی بالایی در کشور داریم اما این بخش ما را موضوع مهاجرت نیروی کار و متخصص به شدت تهدید می کند کما اینکه همین الان هم از تهدید عبور کردیم، این وضعیت اگر ادامه پیدا کند تا 4 - 5 سال دیگر قطعا در توسعه نرم افزار مشکل پیدا می کنیم. مهاجرت ها ی امروز، پارا خیلی فراتر از نخبگان گذاشته و توسعه دهنده های معمولی نرم افرازی هم کشور را ترک می کنند و این بسیار خطرناک و هشدار دهنده است.»

پور اعظم درباره فعالیت ها در حوزه بانکداری غیر حضوری اظهار می کند: «نئوبانک و بانکداری دیجیتالی در این دو سه ساله به ویژه به واسطه همه گیری کرونا پیشرفت خوبی داشت. اما بازهم جای خالی ارتباطات بین المللی دراین مطلب محسوس است، در زمینه خدمات بانکداری غیر حضوری هم می توانست خدمات و سرویس هایی شکل بگیرد که بین المللی باشد. هم در حوزه زیر ساختی و هم انتقال دانش و تجربه. اما به هر حال اتفاق خوبی افتاده است موضوع شناسایی مشتری به صورت غیر حضوری وعدم نیاز به حضور مشتری در بانک ها ها اتفاق خوبی است که همه بانک های ایران از آن بهره می برند.»

پور اعظم درباره بزرگترین چالش های فعلی  گفت:« دوری و انتقا ل با تاخیر دانش و تجربه هایی که در کشورهای دیگر اتفاق افتاده و موضوع مهاجرت نیروی کار چالش های بسیار جدی هستند.»